Özel Fuar Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı, Uzm. Dr. Sami Şahan akciğer embolisini anlatıyor.
AKCİĞER EMBOLİSİ
Akciğer embolisi (Pulmoner Emboli), sık rastlanan fakat tanısı zor olan, ölüm sıklığı yüksek olan bir hastalıktır. Gelişmi ülkelerde bile ölüm nedenleri arasında üçüncü sırada yer almaktadır. Hayati tehlikesi yüksek olmasına karşın, doğru ve zamanında tedavi, ölüm riskinde önemli oranda azalma yapar. Bacaklardaki kan pıhtılaşmasını önlemek için gerekli önlemleri almak, akciğer emboli riskini azaltmaktadır. Covid 19 pandemisiyle birlikte pulmoner emboli vakalarında artış görülmüş, emboliyi önlemeye yönelik ilaçlar covid hastalarının tedavisinde yer almıştır. Akciğer embolisi, sıklıkla bacaklardan, nadiren de vücudun diğer kısımlarında derin toplardamarlarında (ven) oluşan kan pıhtılarının koparak (emboli) akciğer atardamarlarını tıkaması sonucu oluşur. Dolayısıyla, hastanın şikayetlerini, embolinin boyutu ve tıkanan akciğer atardamarının çapı belirler. Küçük bir pıhtı, hastada belli belirsiz müphem şikayetlere veya hiçbir şikayete yol açmazken, büyük bir pıhtı ile ani ölüm meydana gelebilir. Bununla beraber, genellikle hastalarda, nefes darlığı ve göğüs ağrısı gelişir. Embolinin kaynağı genellikle ayaklar olduğundan, etkilenen bacakta (genellikle sol taraf) ağrı ve şişlik olur.
Akciğer Embolisi Kimlerde Olur?
Uzun süreli hareketsiz kalmayı gerektiren durumlar: Ameliyat sonrası dönem, yatalak hastalar (felç, uyluk başı kırıklar, uzun süren ağır hastalıklar),Covid 19 enfeksiyonu, Gebelik ve sonrası dönem ile karın içi tümörler, Kalp yetersizliği, İleri yaş, Ciddi kronik obstrüktif akciğer hastalıkları (KOAH), Uzun süreli hareketsiz seyahatler (özellikle uzun otobüs ve uçak yolculukları)
2-Aşırı pıhtılaşma eğilimleri:
Kalıtsal pıhtılaşma bozuklukları (Protein C, S ve Antitrombin III eksikliği, Faktör V Leiden veya protrombin 20210 mutasyonu),Kanser, Doğum kontrol ilaçları, gebelik ve sonrası dönem (lohusalık), Bazı kan hastalıkları, Özellikle aşırı protein kaybı ile seyreden böbrek hastalıkları, Aşırı kilo
3-Damar duvarında hasarlanma:
Travma, Yanıklar, Alt bacak operasyonu, Kan zehirlenmesi (sepsis)
Akciğer Embolisi Tanısı Nasıl Konur?
Hastalık belirtileri çoğu zaman özgün olmadığından, doktorun hassasiyeti bu konuda önemlidir. Genelde yapılan ilk tetkikler- akciğer grafisi, elektrokardiyografi (EKG), kan sayımı- normal bulunabilir. Dolayısıyla risk faktörlerini taşıyan ve nefes darlığı, göğüs ağrısı veya kanlı öksürük gibi yakınmaları olan kişilerde öncelikle akla gelmeli, ilk yapılan tetkiklerle tespit edilemese de akciğer emboli olasılığı her zaman akılda tutarak daha ileri incelemeler yapılmalı ve tanının erken konarak tedaviye hızla başlanması hedeflenmelidir. Çünkü, daha önceden belirtiğimiz gibi, erken tanı hayat kurtarıcıdır. ,
Diğer tetkik yöntemleri olarak, atardamardan -genellikle koldan (radial)- kan gazı örneği için kan alınarak oksijen değerinin tespiti, ekokardiyografi ile kalbin sağ tarafında volüm yüklenmesinin ve ana akciğer damarında pıhtının araştırılması, uyluk ve bacak kasları arasında yer alan toplardamar kan akımının Doppler ultrasonografi (USG) ile incelenmesi -böylece hem embolinin kaynağını tespit edilir hem de tanı konur-, akciğer sintigrafisi ile akciğerde damar tıkanması nedeniyle kanlanamayan alanların gösterilmesi, spiral toraks bilgisayarlı tomografi ile büyük ve orta boy akciğer atardamarlarında pıhtının ve/veya akciğer dokusuna ait bozukluklar ortaya konulabilir.
Akciğer Embolisi Tedavisi Nasıldır?
Yüksek riskli hastalara tanı konulur konulmaz veya ilk iki hafta içinde tanı konulan hastalara damardan pıhtı eritici ilaç tedavisi verilebilir. Bu tedavi uygulamasının yetersiz kaldığı veya olası zararları sebebiyle bu tedavinin verilemediği veya çok yüksek riskli hastalarda, hem kasıktan lokal olarak uyuşturulan derinden girilen katater ile tıkanan atardamara ulaşılarak pıhtının mekanik temizlenmesi hem de cerrahi yöntemle atardamar içindeki pıhtı temizlenebilir. İzleyen dönemde en az altı ay pıhtılaşmayı azaltıcı ilaçlar kullanılmalıdır. Bazı yüksek riskli veya tekrarlayan embolisi olan hastalara bu pıhtı oluşumunu azaltan ilaçlar ömür boyu verilmelidir. Pıhtı atma riski yüksek olan veya sürekli tekrarlayan, uyluk, bacak ve leğen kemiklerinde kronik pıhtı oluşan hastalarda, pıhtı oluşumunu azaltan ilaçların yanı sıra kalbe giden karın içinde yerleşik ana toplardamara (vena kava inferior) pıhtının geçisini engelleyen filtre takılabilmektedir.
Akciğer Embolisinden Korunmak İçin Ne Yapılmalıdır?
Öncelikle uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçınmak gerekir. Uzun süreli seyahatlerde mola sıklığını artırarak hareket edilmelidir. Uzun uçak yolculuklarında, çoğu kez monitörlerden gösterilen ve koltukta kolayca yapılabilen egzersizleri yapmak ve sık tekrar etmek önemlidir. Kan pıhtılaşmasını artıran ve dolaşımı durağanlaştıran alkol ve sigara kullanımından uzak durulmalıdır. Özellikle sigara içen, 35 yaş üzerindeki kadınlarda gebeliği önleyici ilaç kullanımından kaçınılmalıdır.
Comment here